باغ انار
طرح توجیهی احداث باغ انار
اَنار، نار یا انار خوراکی (نام علمی: Punica granatum) یکی از میوههای درختی است که دانههایی اغلب قرمز، و گاهی سفید، یا رنگهایی بین آن دو دارد. رنگ پوست آن نیز اغلب قرمز و گاه سیاه یا تقریباً زرد است؛ این میوه در معدود کشورهای جهان نظیر ایران، افغانستان، پاکستان، عراق و ترکیه کشت میشود به همین خاطر عضو مرغوبترین میوههای جهان است؛ و عضو ۱۰ میوهٔ برتر جهان است.
در حال حاضر علاوه بر ایران که بیشترین میزان کاشت و تولید انار در جهان را به خود اختصاص داده است، در کشورهائی چون ترکیه، افغانستان، پاکستان، هندوستان، و تعداد دیگری از کشورهای دنیا کشت این محصول مرسوم است و در بین کشورهای مذکور بالاترین سطح زیرکشت و تنوع ارقام انار مربوط به هندوستان، جمهوری های تازه استقلال یافته آسیای مرکزی، ماوراء قفقاز و اسپانیا می باشد. درخت انار به طور طبیعی در دامنه وسیعی از شرایط آب و هوایی رشد می نماید.
آشنایی با درخت و میوه انار
دانشکده ها : درخت انار جزء گیاهان برگ ریز بوده و در زمستان خالی از برگ می شود. ارتفاع آن حداکثر تا ۶ متر میرسد و در مناطق نیمه گرمسیری می روید. گلهای انار به رنگ قرمز ولی بی بو و در برخی گونه های زینتی به رنگ سفید و در برخی نیز به رنگ زرد و گلهای کامل به شکل زنگ یا استوانه ای هستند که دارای اعضاء نر و ماده میباشد.
میوه آن کروی با اندازه های مختلف دارای پوستی قرمز رنگ و یا زرد رنگ می باشد که در بالا دارای تاج یا گردن میوه در اندازه کوتاه تا بلند میباشد این درخت واریته های بسیار فراوانی دارد. ریشه درخت انار قابلیت نفوذ و ریشه دوانی تا ۱٫۵ متر بطور عمقی یا عمودی را دارا بوده و همچنین تا شعاع ۲٫۵ متر به طور افقی امکان گسترش دارد.
شاخه های انار باریک و معمولاً ناهموارند یعنی با توجه به ارقام گوناگون، دارای خارهائی با تعداد و طول مختلف میباشند. میوه ها در انتهای شاخه ها ی میوه دهنده که آن را میخچه یا اسپور (Spur) میگویند می رویند.
از خواص انار می توان به، افزایش سلامت پوست، بهبود گردش خون، جلوگیری از ریزش مو، حفظ سطح قند خون، حفظ سلامت قلب، ازبین برنده سلول های سرطانی، درمان سوء هاضمه، افزایش سیستم ایمنی بدن، جلوگیری از کم خونی و… اشاره نمود.
وضعیت کشت انار در ایران
انار از گیاهان بومی ایران بشمار می آید، و امروزه به صورت وحشی در کلیه سواحل دریای شمال و نقاط استپی معتدل نظیر جنگلهای غرب در لرستان، کردستان، بختیاری و فارس میروید.
در ایران شهرستانهای ساوه، نیریز و فردوس بهترتیب بزرگترین کشت باغ انار و تولیدکنندگان اَنار هستند.
روشهای متداول کاشت درخت انار
وقتی که می خواهید یک نوع درخت انار انتخاب کنید، حتما آب و هوای منطقه ی خودتان را برای احداث باغ انار در نظر بگیرید.
اَنار تقریباً در هر آب و هوایی و هرگونه خاکی میتواند رشد کند و میوه دهد، ولی آب زیاد در زمان رسیدن میوه باعث ترک خوردن آن میوه میشود. اَنار، گرمای زیاد با باد خشک و سرمای تا ۱۰- درجه سانتیگراد را میتواند تحمل کند.
برای احداث باغ انار و پرورش یک درخت انار، چند راه وجود دارد:
استفاده از نهال، استفاده از قلمه، استفاده از بذر انار. اما پرورش انار با استفاده از بذر توصیه نمی شود؛ زیرا ممکن است گونه های متفاوتی از انار حاصل شود و اینکه باید سه یا چهار سال صبر کنید تا گیاه تان میوه تولید کند.
احداث باغ انار به کمک نهال انار
گودبرداری شکل چاله غرس نهال درختکاری، معمولاً بصورت مکعب مستطیل، مکعب مربع بوده. موقع کندن، خاک رویی را به عمق ۳۰-۲۰ سانتیمتری که به آن خاک زراعی گفته می شود جداگانه ریخته و خاک زیری را از آن جدا کرده، با مقداری کود پوسیده دامی مخلوط کرده، سپس کف چاله را پس از پایان عملیات خاکبرداری شخم زده، نرم می نمائیم.
ابعاد چاله ها براساس سن، وضعیت ریشه و نوع گونه تعیین می گردد بطور کلی هر قدر ابعاد آن بزرگتر باشد، استقرار و رشد نهال بهتر خواهد بود.
ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻓﺮم ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻧﻬﺎل ﺑﺎﻳﺪ درارﺗﻔﺎع مناسب ( ۸۰سانتی متر تا یک متر) ﺳﺮ ﺑﺮداری ﺷﻮد.
ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺳﺮﺑﺮداری ﻧﻬـﺎل ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﻣﻮرب انجام گیرد.
رﻳـﺸﻪ ﻫـﺎی ﺷﻜﺴﺘﻪ و زﺧﻤﻲ ﻗﻴﭽﻲ ﺷﺪه و ﻛﻞ رﻳﺸﻪ آراﻳﺶ ﺷﻮد.
ﺳﭙﺲ رﻳﺸﻪ ﻧﻬﺎل ﻫﺎ ﺑـﻪ ﻣـﺪت ۵ دﻗﻴﻘـﻪ در ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺮاﻟﻴﻨﺎژ ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ در ﭼﺎﻟـﻪ ﻫـﺎ ﻛـﺸﺖ ﻣـﻲ ﮔﺮدﻧـﺪ.
اﻳـﻦ ﻣﺤﻠـﻮل ﺣﺎوی۳۰۰ ﮔﺮم ﻗﺎرچ ﻛﺶ ﺑﻨﻮﻣﻴﻞ ﻳﺎ ﺗﻮﭘﺴﻴﻦ، ۱۰ ﻛﻴﻠﻮ ﺧﺎک رس ﻳﺎ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ، ۵ﻛﻴﻠﻮ ﭘﻬﻦ اﻟﻚ ﻛﺮده ﺧﺸﻚ و ۱۰۰ﻟﻴﺘﺮآب ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ ﺿﺪﻋﻔﻮﻧﻲ رﻳﺸﻪ و ﻣﺤﻞ ﻫﺎی زﺧﻤﻲ ﺷـﺪه ﻳـﻚ ﻻﻳﻪ ﻧﺎزک از مواد ﻏﺬاﻳﻲ روی رﻳﺸﻪ ﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ رﺷﺪ ﻣﻮرد اﺳـﺘﻔﺎده ﻗـﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد.
خاک بستر
خاک بستر را با مقداری ماسه مخلوط می کنیم و در ته هر چاله نیز یک بیل کود حیوانی پوسیده مخلوط میگردد. نهال ها با دقت در عمق مناسب گذاشته شده تا (یقه نهال) و با خاک معمولی اطراف آن را پر میشود. بعد ا ز حفر گودال پس از مخلوط کردن مقداری کوددامی کاملاً پوسیده به غرس نهال اقدام و پس از غرس نهال خاک اطراف نهال را لگدکوب میشود تا ذرات خاک به حد ممکن به همدیگر چسبیده و ریشه را محکم نگهدارند.
قیم گذاری در هنگام کاشت نهال کمک مؤثری به استقرار و رشد عمودی نهال می کند. غالباً در هنگام کاشت نهال استفاده از این وسیله به فراموشی سپرده و یا کم اهمیت داده می شود. قیم گذاری نهال را از آسیب های ناشی از وزش باد و شکستگی مصون نگه می دارد. فرم و استحکام قیم ها می تواند متناسب با وضعیت نهال یا شرایط خاص هر منطقه انتخاب شود.
بهتراست نخی که برای بستن قیم به نهال استفاده می شود کلفت و حالت کشسانی داشته باشد تا در هنگام رشد نهال به آن آسیب نرساند.
ﺑﻼﻓﺎﺻله ﭘﺲ از ﻛﺎﺷﺘﻦ ﻧﻬﺎل ﻫﺎ زﻣﻴﻦ ﺑﺎﻳـﺪ آﺑﻴـﺎری ﺷـﻮد .
ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ در زﻣﺎن آﺑﻴﺎری ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮارﮔﻴﺮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪﺗﻨﻪ درﺧﺖ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ آب ﺗﻤﺎس داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .در ﺻﻮر ﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان از ﻫﻤﺎن ﺳﺎل اول ﺳﻴـﺴﺘﻢ آﺑﻴـﺎری ﻗﻄـﺮه ای را در ﺑـﺎغ ﭘﻴﺎده ﻧﻤﻮد درﺧﺘﺎن ﻛﻤﺘﺮ دﭼﺎر اﺳﺘﺮس آﺑﻴﺎری ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ.پس از انجام آبیاری مقداری از خاک نشست خواهدکرد که لازم است مجدداً کمی خاک پای نهال ریخته شود.
احداث باغ انار و تکثیر انار به کمک قلمه
روش مناسب برای تکثیر انار استفاده از روش قلمه زنی است قلمه هایی که برای این کار استفاده می کنید باید طویل و قوی باشند همچنین طول آنها باید به میزان ۴۰ – ۵۰ سانتی متر باشد که موجب رشد نهال تنومند و مرغوب شوند.
زمین خزانه باغ انار را با انجام شخم عمیق در دو جهت عمود بر هم آماده می کنند که بهتر است خاک خزانه خیلی سنگین نباشد تا امکان ریشه زایی بهتر و رشد مطلوب فراهم گردد. قلمه ی درخت انار را باید در اواسط بهمن تا اوایل فروردین برش دهید؛ درست وقتی که درخت خوابیده است.
پس از گذشتن یک سال در صورتی که نهال ها خوب آبیاری شوند و با علف های هرز خزانه مبارزه شود قابل انتقال به زمین اصلی خواهند بود. نهال های ریشه دار شده باید دارای رشد خوب، عاری از بیماری ها و نماتدها و قوی باشد تا بتوان در اسفندماه آن را منتقل نمود.
زمان قلمه گرفتن
اگر زمان قلمه گرفتن، نوع قلمه، رقم مناسب و حمل و نقل قلمه با دقت انجام گیرد ریشه زایی در فضای باز بیش از ۹۰ درصد خواهد بود. در صورتیکه قلمه ها در گلخانه و درون گلدان پلاستیکی کشت شوند اولا ملزم به انتقال نهال قبل از بیدار شدن نبوده و می توان در سطح وسیع پس از اردیبهشت نسبت به واکاری نهال های خشک شده اقدام نمود.
ثانیا از درصد بالاتر ریشه زایی نسبت به فضای باز برخوردار خواهیم بود. لازم به ذکر است کوتاه نمودن زمان جدا کردن قلمه از پایه مادری تا کشت آن در خزانه نقش بسیار مهمی در افزایش درصد ریشه زایی خواهد داشت.
به منظور انتخاب رقم باید پایه را در سال قبل و زمانی که درخت دارای محصول بوده و یا از باغات مادری که بدین منظور ایجاد شده اند انتخاب نمود. کشت قلمه انار در خزانه و در فضای باز به دو طریق و بدون استفاده از هورمون ریشه زا به راحتی امکان پذیر است.
قلمه زدن برای تکثیر انار به دو روش صورت می گیرد که شمال قلمه زنی کرتی و قلمه زنی پشته ای است:
کشت به صورت کرتی:
قلمه ها را به فواصل ۵۰ سانتی متر بین دو ردیف و فواصل ۳۰ سانتی متر روی ردیف درون کرت های کوچکی که کاملا مسطح باشند کشت می کنند.
کشت به صورت جوی و پشته:
در دو طرف جوی هایی به عرض ۲۰ تا ۵۰ متر، قلمه های طویل تر به صورت نسبتا مایل کشت می شوند. فواصل قلمه ها از یکدیگر نیز ۳۰-۲۵ سانتی متر می باشد. هر قلمه باید فضای کافی جهت ریشه دار شدن در اختیار داشته باشد به نحوی که ریشه ها با یکدیگر تداخل نداشته و در زمان نقل و انتقال موجب قطع ریشه های موئین نگردد.
نیازمندی های درختان باغ انار بعد از کشت
خاک و کوددهی درختان باغ انار
درخت انار خاک با زهکشی مناسب یا حتی خاک شنی را می پسندد. بهترین خاک جهت کشت انار خاکهای رسی شنی یا شنی رسی با pH بین ۵ / ۷ تا ۵ / ۸ است.
کود آمونیوم سولفات برای درخت انار مفید است. در سال اول، سه بار به مقدار یک سوم یک فنجان، به درخت انار کود بدهید. اواسط بهمن تا اوایل اسفند، و اواسط اردیبهشت تا اوایل خرداد، و اواسط شهریور تا اوایل مهر، برای کود دادن خوب هستند.
آبیاری درختان باغ انار
بلافاصله پس از کاشتن درخت انار، به آن آب بدهید.
انجام این کار باعث می شود که خاک دور و بر نهال کاشته شده، فشرده و ته نشین شود. پس از اینکه برای اولین بار به نهال یا قلمه ی درخت انار آب دادید، باید به صورت روزانه نیز آن را آبیاری کنید تا زمانی که برگ های تازه ای از درخت انار بروید. بیرون آمدن برگ های جدید از درخت انار، نشانه ی این است که گیاه شما به مکان جدیدش عادت کرده است.
به تدریج آبیاری درخت انار را به هر هفت یا ده روز یکبار کاهش دهید.
وقتی که درخت انار شما شروع به گل دادن یا تولید میوه کرد، هر هفته، یکبار به طور عمیق و به خوبی به آن آب بدهید. اما اگر باران باریده است، لازم نیست به گیاه خیلی زیاد آب بدهید.
هنگام آب دادن، درخت انار را غرق در آب نکنید زیرا باعث کپک زدن می شود.
نور و رطوبت مورد نیاز درختان باغ انار
درخت انار خود را از باد و رطوبت شدید محافظت کنید.
درخت انار خود را در یک مکان گرم و خشک که تا حدودی از بادهای شدید در امان باشد، بکارید. از کاشتن درخت انار در مکانی از باغ خود که مرطوب و تاریک یا سرد است، اجتناب کنید. به یاد داشته باشید که درخت انار در مناطق با آب و هوای گرم و خشک می روید.
دمای مناسب رشد درختان انار ۳۵-۲۵ سانتی گراد می باشد.
درخت انار در سرمای کمتر از ۱۵– درجه سانتی گراد صدمه می بیند
زمان میوه دهی درختان انار
بر روی شاخه های انار پس از یک سالگی تا سال چهارم میخچه های تولید کننده میوه رشد میکنند، طول این میخچه ها متغیر و از یک تا ۲۰ سانتیمتر دیده شده است.
آفات رایج انار
کرم گلوگاه انار، کرم به، شته انار، سوسک چوبخوار انار، سوسک پرچم خوار انار، پروانه گلخوار انار، کرم سفید ریشه انار، سوسک میوه خوار انار، مگس سفید انار، شپشک انار، کنه انار.
باغ انار و محصولات تولیدی از انار
از میوهٔ انار، آب انار، رب انار، لواشک انار و مربای انار تهیه میشود. از پوست انار برای تهیه رنگهای سنتی استفاده میشود، از برگ آن نیز سابق بر این استفاده میکردند. همچنین از پوست انار برای دباغی کردن پوست و از گل انار برای برخی مصارف دیگر استفاده میگردد. جوشانده انار که از جوشاندن پوست انار در آب بدست میآید، برای بر طرف کردن برخی از بیماریهای گوارشی و گلو درد، یک داروی گیاهی محسوب میشود.
از فراورده های اصلی انار می توان به رب انار، آب انار، روغن هسته انار و… اشاره نمود.
خلاصه سرمایه گذاری طرح باغ انار
سرمایه لازم برای هر هکتار: ۴۰ میلیون تومان
زمین مورد نیاز: ۸۰ متر مربع
مدت بازگشت سرمایه: حدود ۳ سال
از هر هکتار زمین زیرکشت به طور میانگین ۱۰ تن انار برداشت میشود.